5 năm Hiệp định EVFTA có hiệu lực: Đã đến lúc định vị lại thị trường EU
Phân tích và dự báo về thị trường logistics, chuỗi cung ứng quốc tế và trong nước, độ tin cậy của lịch trình, tình hình hoạt động tại các cảng biển, cửa khẩu, thị trường giao nhận, chuyển phát, kho bãi, bất động sản, doanh nghiệp logistics mới nhất, VUI LÒNG XEM TẠI ĐÂY
----
Sau 5 năm thực thi, tỷ lệ doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế từ EVFTA ngày càng tăng. Giai đoạn tới cần định vị lại thị trường EU: EU không là thị trường khó tính.
Ngày 1/8/2020, Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực, mở ra chương mới trong hợp tác giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Liên minh châu Âu. Đặc biệt, sau 5 năm đi vào thực thi, EVFTA đã mang lại những lợi ích rõ rệt, góp phần thúc đẩy tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam - EU và với nhiều đối tác trên toàn cầu.
Nhân sự kiện này, Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi phỏng vấn với ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương:
Tỷ lệ doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế từ EVFTA ngày càng tăng
- Ông có thể cho biết những tác động tích cực của EVFTA đối với tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và EU sau 5 năm Hiệp định chính thức có hiệu lực?
Phó Vụ trưởng Ngô Chung Khanh: Xét về kim ngạch trao đổi thương mại hai chiều, kể từ năm 2020 khi Hiệp định có hiệu lực, kim ngạch hai chiều tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên đến 68,3 tỷ USD năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 40,1 tỷ USD năm 2020 tăng lên 51,6 tỷ USD năm 2024, tăng khoảng 28,6% và thặng dư thương mại giữa Việt Nam với EU tăng từ 24,8 tỷ USD năm 2020 lên 34,9 tỷ USD.
Cùng đó, tỷ lệ doanh nghiệp, ngành hàng tận dụng Hiệp định có những kết quả rất tích cực; trong đó nhiều ngành hàng như nông sản, thủy sản, dệt may, da giày... đã và đang tận dụng rất tốt. Đây là những kết quả bước đầu, EVFTA đã mang lại lợi ích rất tích cực cho thương mại hai chiều và cho cả những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Tuy nhiên, giá trị tuyệt đối thì tăng nhưng xét về góc độ tỷ trọng xuất khẩu sang thị trường EU trong tổng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam thì tăng không nhiều, chưa đạt kết quả như mong đợi. Đây là điểm cần chú ý, bởi EU là thị trường lớn, truyền thống nhưng thị phần của một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam còn tương đối khiêm tốn, kể cả những mặt hàng chủ lực như rau quả, thủy sản, dệt may, da giày... Như vậy, dư địa để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu sang thị trường EU còn nhiều.
Cùng với vấn đề thị phần, công tác xây dựng thương hiệu hàng Việt Nam tại thị trường EU cũng cần lưu ý. Dù đã nỗ lực xây dựng và quảng bá thương hiệu nhưng thương hiệu hàng Việt vẫn chưa xuất hiện nhiều tại EU.
- Mới đây, lãnh đạo EuroCham đã ghi nhận: “Bộ Công Thương đóng vai trò then chốt trong việc triển khai hiệu quả Hiệp định EVFTA và góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp châu Âu tiếp cận và mở rộng thị trường tại Việt Nam”. Ông nhìn nhận như thế nào về thực tế này?
Phó Vụ trưởng Ngô Chung Khanh: Đây là thông tin rất đáng mừng khi có đánh giá khách quan từ các hiệp hội ngành hàng trong và ngoài nước, trong đó có Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham).
Kết quả đánh giá này cho thấy, cộng đồng doanh nghiệp, ngành hàng, địa phương đã ghi nhận, đánh giá tích cực những nỗ lực của Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành trong việc hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp, ngành hàng tận dụng, thực thi tốt hơn EVFTA.
Thực tế, kể từ khi EVFTA chính thức có hiệu lực, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ ban hành kế hoạch thực thi; Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch thực thi... Ngay sau khi có các kế hoạch thực thi, Bộ ngành và các địa phương đã phối hợp rất chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng để triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp với nhiều nội dung: Tuyên truyền phổ biến thông tin về FTA, xây dựng pháp luật; hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững; các vấn đề xã hội...
Tổng thể những nội dung này đã và đang tác động tích cực cho việc thực thi và tận dụng ưu đãi từ Hiệp định EVFTA và từ đó mang lại những các hiệu ứng tích cực đối với doanh nghiệp, không chỉ cho doanh nghiệp Việt Nam mà còn mang lại cả lợi ích cho doanh nghiệp châu Âu, doanh nghiệp châu Âu đang kinh doanh tại Việt Nam.
- EVFTA đang là một trong những hiệp định có tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa biết đến nhiều nhất. Theo ông nguyên nhân do đâu?
Phó Vụ trưởng Ngô Chung Khanh: Tôi nghĩ đầu tiên là hiệu quả đến từ các hoạt động tuyên truyền với nhiều hình thức khác nhau.
Kể từ khi EVFTA có hiệu lực, Bộ Công Thương đã tính toán, thống kê, trung bình một năm có từ 340 - 350 hội nghị, hội thảo, tập huấn do Bộ Công Thương, các bộ, ngành liên quan, địa phương, các hiệp hội và kể cả các hội nghị do doanh nghiệp tổ chức. Tức là mỗi ngày sẽ có khoảng 1 sự kiện tuyên truyền về EVFTA.
Đó là chưa kể các sự kiện, hoạt động hội chợ thương mại, các hoạt động triển khai trong đại dịch Covid-19, các hoạt động tập huấn online...
Cùng với đó, thông tin về Hiệp định EVFTA xuất hiện liên tục, dày đặc qua các phương tiện thông tin đại chúng, của các cơ quan báo chí giúp cho doanh nghiệp và người dân hiểu rõ hơn, hiểu đầy đủ hơn, chính xác hơn về Hiệp định EVFTA.
Liên minh châu Âu không phải là thị trường khó tính
- Với những tiêu chuẩn, điều kiện khắt khe, thị trường EU luôn được coi là thị trường khó tính đối với nhiều doanh nghiệp xuất khẩu. Chưa hết, các chính sách, tiêu chuẩn vào EU liên tục thay đổi và đòi hỏi cao hơn nữa. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về những thách thức này và cần làm gì để vượt qua?
Phó Vụ trưởng Ngô Chung Khanh: Chúng ta thường nói, EU là thị trường khó tính, thị trường có nhiều tiêu chuẩn phức tạp, khó khăn. Thế nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu, xuất khẩu tốt sang EU.
Vừa qua, khi Hoa Kỳ thay đổi những chính sách thuế quan, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng sang thị trường EU và đạt được tăng trưởng tốt. Điều này cho thấy khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam không phải là không tốt mà có nhiều doanh nghiệp họ thích ứng rất là nhanh chóng.
Còn đối với tiêu chuẩn thị trường EU, dù là thị trường có tiêu chuẩn cao hay các yếu tố xanh thì đây không phải là những điều kiện mới. Từ lâu rồi chúng ta đã xác định EU là thị trường có thu nhập cao, mức sống cao... đương nhiên là họ có yêu cầu cao đối với những sản phẩm tiêu dùng.
Những sản phẩm có bao bì đơn sơ, chất lượng không đảm bảo, dư lượng kháng sinh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tràn lan thì xác định là không bán được vào EU. Đấy là chưa kể thị trường EU quan tâm nhiều hơn đến phát triển bền vững, quan tâm đến môi trường... thì đây cũng là yêu cầu, phù hợp với định hướng phát triển của Việt Nam.
Chúng ta muốn bán được sản phẩm thì chúng ta phải sản xuất, làm theo mong muốn, nhu cầu của khách hàng. Chính vì vậy, EU không phải thị trường khó tính, nhiều doanh nghiệp đã xuất khẩu thành công sang thị trường này. Chúng ta phải định nghĩa lại cụm từ “thị trường khó tính”.
EU là thị trường tốt, thị trường tiềm năng, với tiêu chuẩn thị trường cao nhưng vấn đề quan trọng là xuất khẩu sang EU đem lại giá trị cao. Cùng đó, biên độ lợi nhuận sẽ tốt hơn so với một số thị trường mà chúng ta đang xuất khẩu.
Về các giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt hơn EVFTA, thời gian qua, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với bộ, ngành, địa phương, hiệp hội triển khai rất nhiều hoạt động. Tuy nhiên có một số điểm cần làm là chắc hơn.
Thứ nhất, về vận động về tuyên truyền. Thay vì số lượng phải chuyển sang chất lượng, hướng nhiều đến nhu cầu của doanh nghiệp. Thay vì tổ chức hội nghị quy mô 200, 300 người thì tổ chức một hội nghị trực tuyến quy mô 20 - 30 người, họ đều là lãnh đạo doanh nghiệp cùng một số chuyên gia. Mỗi hội nghị tập trung vào một chuyên đề riêng biệt. Trong những hội nghị nhỏ, thời gian để trao đổi, thảo luận nhiều hơn vì vậy, những giá trị họ chia sẻ sẽ chính xác, “đắt giá”.
Các Hội nghị, hội thảo bám sát vào người cần tư vấn, người cần thông tin, người cần hướng dẫn và có những hình thức linh hoạt về về tuyên truyền.
Thứ hai, về các biện pháp hỗ trợ. Trong thời gian qua, cơ quan bộ, ngành, Chính phủ, hiệp hội, địa phương đã có nhiều biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp. Nhưng nguồn lực có hạn, thay vì phân tán cần phải thống nhất lại, tập trung vào những doanh nghiệp đang xuất khẩu, có khả năng xuất khẩu. Từ đó, xây dựng các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, hỗ trợ bảo vệ sở hữu trí tuệ...
Các giải pháp hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm hơn hướng tới mục tiêu cao nhất là giúp doanh nghiệp lớn hơn, mạnh mẽ hơn và định vị thương hiệu tại thị trường xuất khẩu.
Từ các doanh nghiệp lớn, chúng ta kết nối với các doanh nghiêp nhỏ, xây dựng chuỗi giá trị của doanh nghiệp Việt Nam, của người Việt Nam. Liên quan đến chuỗi giá trị này, hiện nay Bộ Công Thương đang triển khai xây dựng Đề án Hệ sinh thái tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) cho các ngành hàng; kết nối các chủ thể doanh nghiệp, ngành hàng, cơ quan, bộ ngành, địa phương... giúp truy xuất nguồn gốc hàng hóa.
Thứ ba, đẩy mạnh triển khai, thực hiện Bộ Chỉ số FTA Index, đặc biệt trong bối cảnh phân phấp, phân quyền, phân định thẩm quyền nhiều hơn cho địa phương, cho cấp xã nhằm mục tiêu giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả hơn nữa EVFTA.
- Vâng, chúng ta đang xuất khẩu khá tốt sang EU, nhưng như phân tích ở trên, thị phần xuất khẩu sang EU còn rất nhỏ. Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông có khuyến cáo gì cho doanh nghiệp, ngành hàng?
Phó Vụ trưởng Ngô Chung Khanh: Khách quan mà nói thì tôi thấy tiếc với kết quả nêu trên. Năm 2020 khi EVFTA có hiệu lực, đã nhiều lần Bộ Công Thương cảnh báo doanh nghiệp phải đẩy mạnh tận dụng tối đa những lợi thế từ FTA này. Bởi nhiều quốc gia trong khu vực, trên thế giới họ chưa có FTA với EU thời điểm đó.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, thị phần hàng hóa xuất khẩu sang EU trong tổng xuất khẩu của Việt Nam vẫn chưa được như mong đợi.
Thời điểm hiện nay, EU đang đẩy mạnh đàm phán, thúc đẩy ký kết FTA với nhiều đối tác. Như vậy, lợi thế cạnh tranh hàng Việt Nam tại thị trường EU sẽ bị giảmm không còn nữa.
Chính vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta phải tranh thủ tận dụng những lợi thế thuế quan từ EVFTA, khẩn trương điều chỉnh kế hoạch, chiến lược kinh doanh để hướng đến thị trường EU. Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thích ứng, còn trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp phải thay đổi tư duy, phải có cách làm mới.
Để tận dụng tốt hơn EVFTA cũng như gia tăng thị phần xuất khẩu sang thị trường EU, ngoài các giải pháp nêu trên, thời gian tới Bộ Công Thương mong có sự phối hợp chặt chẽ từ cơ quan chính quyền địa phương vì nhiều thẩm quyền của Bộ đã được phân quyền, giao quyền cho các địa phương.
Vai trò của Bộ là hỗ trợ, nhưng địa phương bây giờ phải chủ động hơn và phối hợp chặt chẽ với cơ quan bộ, ngành, các hiệp hội để thúc đẩy tận dụng tốt hơn EVFTA. Chính phủ đã và đang cố gắng tạo ra những cơ hội tốt nhất cho doanh nghiệp, nhưng trên hết, doanh nghiệp phải tận dụng tốt nhất có thể.
- Xin cảm ơn những chia sẻ từ ông!.
Kể từ năm 2020 khi Hiệp định có hiệu lực, kim ngạch hai chiều tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên đến 68,3 tỷ USD năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 40,1 tỷ USD năm 2020 tăng lên 51,6 tỷ USD năm 2024, tăng khoảng 28,6% và thặng dư thương mại giữa Việt Nam với EU tăng từ 24,8 tỷ USD năm 2020 lên 34,9 tỷ USD.
Hoàng Hòa (Link gốc Báo Công Thương)
(3) Nghiên cứu thị trường năng lượng, xăng dầu, vui lòng xem TẠI ĐÂY
(4) Thông tin thị trường M&A thế giới và Việt Nam, vui lòng xem TẠI ĐÂY
(5) Phân tích biến động các chỉ tiêu logistics của Việt Nam giai đoạn 2017-2023, so sánh với kế hoạch và dự báo, vui lòng xem TẠI ĐÂY
