Thu hút đầu tư thế hệ mới - Cuộc đua có nhiều ưu thế

Lợi thế từ vị thế trung tâm logistics Đông Nam Á

Báo cáo của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) đã cho thấy, sự cạnh tranh giữa các nước đang phát triển trong thu hút vốn FDI sẽ diễn ra quyết liệt, đặc biệt trong bối cảnh dòng vốn FDI được dự báo sẽ giảm trong năm 2023, trong khi nhu cầu thu hút vốn đầu tư cho giai đoạn phục hồi và phát triển sau Covid-19 tăng cao. Bối cảnh này đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam, song những áp lực đồng thời cũng thúc đẩy các cấp quản lý đổi mới tư duy, sáng tạo, kiến tạo tầm nhìn, từ đó mở ra những cơ hội và động lực mới trong hợp tác phát triển.

Báo cáo cũng cho thấy dòng vốn đầu tư nước ngoài toàn cầu có xu hướng tập trung vào các lĩnh vực: công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu phát triển; kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn; năng lượng sạch;… Đây cũng chính là những lĩnh vực mà Việt Nam đang đặt trọng tâm ưu tiên thu hút đầu tư nước ngoài và dành nhiều ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, qua đó sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác và phát triển cho các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong thời gian tới.

Đánh giá về sự thay đổi trong xu thế đầu tư vào Việt Nam của nhà đầu tư nước ngoài, ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) khẳng định, sự dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam là có nhưng không phải là nhà đầu tư rời Trung Quốc để sang Việt Nam hay Đông Nam Á mà thực tế họ vẫn đầu tư vào Trung Quốc, nhưng san sẻ phần nào sang Việt Nam và một số nước Đông Nam Á. Kết quả khảo sát của tổ chức quốc tế cho thấy ước tính đến 64% nhà đầu tư khi mở rộng đầu tư nghĩ đến Đông Nam Á và quá nửa số này tính đến Việt Nam. Việt Nam có lợi thế rất lớn trong vai trò vị thế trung tâm logistics của khu vực Đông Nam Á, nằm ngay sát Trung Quốc và kết nối được rất nhanh chóng thuận tiện với Trung Quốc.

Nếu nhìn từ mặt con số các dự án, FDI vào Việt Nam không chững lại hay giảm mà thậm chí vẫn tăng, năm 2021 tăng 16%, năm 2022 tăng 17% còn năm nay tăng 19% trong 3 tháng đầu năm, đấy là nếu xét theo số lượng dự án. Bình quân một dự án FDI vào Việt Nam có quy mô ước tính 15 đến 16 triệu USD. Thế nhưng để nâng quy mô tổng vốn FDI vào Việt Nam lên nhanh thì cần đến những dự án khổng lồ, từ tỷ USD trở lên.

“Như vậy, vốn FDI vào Việt Nam giảm là do thiếu vắng những nhà đầu tư ‘đại bàng’. Thứ nhất, họ chịu ảnh hưởng từ sự tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, những tập đoàn lớn chịu ảnh hưởng chính bởi các mức thuế đó, nhà đầu tư toàn cầu đang có những xem xét lại tác động từ các quốc gia thu thuế và quốc gia nhận đầu tư. Thủ tướng Chính phủ đã chính thức giao cho Bộ Tài chính rà soát xem xét lại chính sách thuế còn Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì chính sách về hỗ trợ nhà đầu tư, tăng đầu tư mới, sau khoảng 2 tháng nữa giải pháp sẽ được hoàn thiện để đảm bảo thúc đẩy đầu tư tối đa. Thứ hai, yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến đầu tư Việt Nam chính là sự mất giá của đồng tiền bản tệ. Cuối năm 2022, so với đồng USD, đồng yên Nhật mất giá 27%, đồng won Hàn Quốc mất giá 22%, với tỷ giá suy giảm như thế, không ngạc nhiên khi dù nhà đầu tư chưa có ý định cắt giảm thì đầu tư của họ thực tế đã giảm nếu tính theo tỷ lệ sụt giảm của đồng tiền như trên. Chính vì vậy, các nhà đầu tư sẽ trì hoãn các dự án đầu tư mới”, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài phân tích.

Môi trường đầu tư vẫn là chìa khóa

Trong những năm gần đây, nhiều tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp có vốn FDI lớn đã đầu tư các dự án quy mô lớn, công nghệ hiện đại, với chất lượng, hiệu quả ngày càng tăng, góp phần đưa Việt Nam trở thành cứ điểm sản xuất của nhiều ngành hàng, lĩnh vực kinh tế quan trọng, đặc biệt là công nghiệp điện tử, đồng thời đưa Việt Nam bước lên nấc thang cao hơn của chuỗi giá trị toàn cầu. Vì vậy, dù tăng trưởng kinh tế toàn cầu suy giảm và kinh tế Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn song các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đánh giá Việt Nam là thị trường đầu tư đầy tiềm năng ở cả trước mắt cũng như lâu dài.

Khảo sát gần đây nhất của JETRO với các nhà đầu tư Nhật Bản tại Việt Nam cho thấy, 60% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng kinh doanh tại Việt Nam trong 1-2 năm tới, đây là tỷ lệ cao nhất trong khối ASEAN. Khảo sát khác gần đây của EuroCham cũng cho hay các nhà đầu tư châu Âu xếp Việt Nam trong top 5 điểm đến đầu tư toàn cầu với 41% số doanh nghiệp được hỏi cho biết đang chuyển hoạt động từ nước ngoài tới Việt Nam.

Đánh giá môi trường đầu tư tại Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội, ông Furusawa Yasuyuki, thành viên ban Giám đốc Điều hành của Tập đoàn AEON (Nhật Bản) phụ trách thị trường Việt Nam, kiêm Tổng giám đốc AEON Việt Nam cho biết, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản cũng mong muốn đầu tư vào Việt Nam. AEON nghiên cứu và nhận thấy thị trường Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển vượt bậc với những yếu tố tương tự như giai đoạn phát triển thần tốc của Nhật Bản.

Xác định Việt Nam là thị trường trọng điểm thứ 2 bên cạnh Nhật Bản để tăng tốc đẩy mạnh hoạt động đầu tư, Tập đoàn AEON đang nỗ lực thực hiện là trở thành thương hiệu quen thuộc với người Việt - “một doanh nghiệp Việt Nam phục vụ Người Việt Nam” và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Hiện nay, 90% sản phẩm trong hệ thống bán lẻ trong hệ thống AEON Việt Nam là sản phẩm nội địa. Ngoài ra, tổng giá trị xuất khẩu sản phẩm của Việt Nam thông qua hệ thống bán lẻ của AEON đến Nhật Bản và các quốc gia khác (từ năm 2017 đến năm 2022) đạt hơn 2 tỷ USD. Ngoài các mặt hàng nông sản, thực phẩm, AEON cũng xuất khẩu nhiều sản phẩm thời trang, gia dụng, và sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp được sản xuất tại Việt Nam đến Nhật Bản và các nước khác.

Chia sẻ về kế hoạch phát triển trong 3-5 năm tới, ông Furusawa cho biết AEON Việt Nam sẽ tiếp tục tập trung vào việc mở các trung tâm mua sắm quy mô lớn đồng thời tăng tốc việc mở mới cửa hàng, đem đến những sản phẩm và dịch vụ chất lượng cho người dân địa phương. Để có thể tăng tốc mở rộng đầu tư tại Việt Nam, ông Furusawa mong muốn các thủ tục liên quan đến đầu tư có thể được đơn giản hóa. Trong đó, việc phối hợp và đưa ra các quyết định nhanh chóng từ chính quyền địa phương đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình thực hiện, triển khai đầu tư.

Còn theo Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (VAFIE) Nguyễn Mại, Việt Nam đang tồn tại hai thách thức. Thứ nhất, Việt Nam cần phải hiểu rõ về những yếu tố đang cản trở nhà đầu tư, nắm thật rõ nhược điểm của môi trường đầu tư và quyết liệt cải thiện những yếu tố này. Yếu tố luật pháp chính sách và thực thi luật pháp chính sách mang tính quyết định về đầu tư, Việt Nam đang hành động quá chậm để giải quyết những vấn đề này.

Thứ hai, vấn đề về thủ tục đầu tư cũng cần phải sớm được giải quyết, yếu tố này gây ra nhiều bức xúc, Việt Nam nói nhiều đến Chính phủ số, Chính phủ điện tử nhưng hệ thống hành chính còn rất cồng kềnh, nhiều thủ tục. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực có khả năng hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp nước ngoài.

Ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Samsung Việt Nam: Ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Samsung Việt Nam. Từ năm 2008, Samsung đã đầu tư vào Việt Nam với nhà máy đầu tiên tại tỉnh Bắc Ninh, đến nay Samsung đã hiện diện tại nhiều tỉnh, thành phố của Việt Nam như: Thái Nguyên, Hà Nội, Bắc Ninh. Tính đến năm 2022, Samsung đã đầu tư vào Việt Nam 20 tỷ USD, tạo công ăn việc làm cho khoảng 300.000 người lao động, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế – xã hội của Việt Nam. Đặc biệt, 50% điện thoại của Tập đoàn Samsung xuất khẩu ra thế giới được sản xuất tại Việt Nam. Hiện Samsung Việt Nam rất quan tâm đến chính sách đầu tư của Việt Nam khi triển khai áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Đồng thời, việc cải thiện môi trường đầu tư phải được thực hiện liên tục, dựa trên những biến đổi của môi trường bên ngoài để triển khai những cải cách phù hợp. Cụ thể, Việt Nam cần thiết luật hóa các chính sách sớm trong năm nay khi áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn và chính sách ưu đãi dựa trên chi phí để đối ứng với thuế tối thiểu toàn cầu. Đặc biệt là việc thực hiện cam kết và xây dựng lòng tin giữa Chính phủ Việt Nam và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Công ty đầu tư CME Solar: Ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Công ty đầu tư CME Solar. Thời gian gần đây, năng lượng điện mặt trời áp mái đã trở thành một trong những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trên toàn thế giới. Với sự phát triển của công nghệ, giá thành sản xuất và lắp đặt các hệ thống điện mặt trời áp mái đã giảm đáng kể. Điều này đã tạo ra nhiều cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư trên toàn thế giới, bao gồm cả các nhà đầu tư nước ngoài. Để đón nhận dòng vốn mới chất lượng cao trong lĩnh vực năng lượng mặt trời áp mái, Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để đa dạng hóa các dự án và nâng cao chất lượng các dự án đã có. Một trong những giải pháp đó là tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, giúp đưa ra các giải pháp mới để cải thiện hiệu suất và giảm chi phí đầu tư. Ngoài ra, Chính phủ cũng cần thúc đẩy các quy định pháp lý để bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong quá trình đầu tư. Vì vậy, để thu hút dòng vốn đầu tư mới và đặc biệt là các dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao, Việt Nam cần có chính sách đầu tư thích hợp, hấp dẫn và môi trường kinh doanh thân thiện với các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư nước ngoài có thể hợp tác với các đối tác hàng đầu trong nước để có thể dễ tiếp cận thị trường và CMES là một lựa chọn đáng lưu ý. Ông Khuất Quang Hưng, Giám đốc Đối ngoại và truyền thông Nestle Viet Nam: Ông Khuất Quang Hưng, Giám đốc Đối ngoại và truyền thông Nestle Viet Nam. Nestle có mặt tại Việt Nam từ năm 1912 và đến 1995, Nestle Việt Nam chính thức được thành lập. Tính đến nay, Nestle đã đầu tư tại Việt Nam trên 730 triệu USD với 4 nhà máy và 2 trung tâm phân phối, sử dụng trên 2.200 nhân viên; đồng thời tạo ra 10.000 cơ hội việc làm gián tiếp trong chuỗi cung ứng. Tại Nestle Việt Nam, ngoài chương trình kết hợp với sinh viên năm cuối các trường đại học, doanh nghiệp còn đưa nhân sự Việt Nam sang tất cả các thị trường Nestle trên thế giới để được trực tiếp học hỏi, tiếp thu công nghệ, tham gia vào quản lý,…Khi về Việt Nam, họ trở thành nhân viên cấp trung hoặc cao cấp. Với cam kết mở rộng quy mô dài hạn và phát triển bền vững, tập đoàn đã đầu tư tăng gấp đôi công suất nhà máy chế biến và xuất khẩu cà phê tại Việt Nam. Đồng thời chuyển giao công nghệ, kỹ thuật canh tác cà phê bền vững tới 26.000 hộ nông dân - đối tác quan trọng trong cung cấp nguyên liệu cho Nestle. Đây là một trong những khoản đầu tư phần mềm mà Nestle đã thực hiện hiệu quả tại Việt Nam bên cạnh đầu tư phần cứng là hạ tầng, nhà máy… Trong thời gian tới, Nestle tiếp tục đầu tư phần mềm theo hướng chuyển đổi số nhằm hướng tới tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Ông Steven Wolstenholme, Chủ tịch kiêm CEO Hoiana Resort & Golf: Ông Steven Wolstenholme, Chủ tịch kiêm CEO Hoiana Resort & Golf. Du lịch Việt Nam còn rất nhiều dư địa để phát triển. Ngoài việc bảo tồn và phát huy những lợi thế có sẵn của địa phương, các nhà đầu tư nước ngoài, với lợi thế về nguồn vốn, kinh nghiệm quản trị, thương hiệu và nguồn khách quốc tế có sẵn, có thể tạo ra một hệ sinh thái với đa dạng dịch vụ, sản phẩm du lịch. Một số sản phẩm tiềm năng có thể kể đến như: du lịch mạo hiểm, du lịch y tế, du lịch golf,... Đặc biệt, tôi đánh giá cao môi trường dành cho nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam với sự thông thoáng, cởi mở, nhiều chính sách thân thiện hỗ trợ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tại Quảng Nam, công tác quy hoạch và xây dựng kết cấu hạ tầng được chú trọng và và đầu tư khá đồng bộ, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Một trong những công trình có ý nghĩa rất quan trọng với chúng tôi là tuyến đường bộ ven biển kết nối thông suốt từ Đà Nẵng đến Chu Lai. Công trình này đã giúp việc tiếp cận các dự án du lịch nghỉ dưỡng như Hoiana trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn, tạo tiền đề phát triển cho vùng Đông của Quảng Nam. Xuân Thảo (ghi) Link gốc