Tác động của các vấn đề logistics đến xuất khẩu nông sản của Hoa Kỳ

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, tổng kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm của nước này ra thế giới đạt 177 tỷ USD, tăng 18% so với năm 2020 với và cao hơn 14,6% so với kỷ lục trước đó được thiết lập vào năm 2014. 

10 thị trường xuất khẩu hàng đầu của Hoa Kỳ đều có mức tăng trong năm 2021, với xuất khẩu sang 6 trong số 10 thị trường này gồm Trung Quốc, Mexico, Canada, Hàn Quốc, Philippines và Colombia lập kỷ lục mới. Xuất khẩu nhiều sản phẩm của Hoa Kỳ, bao gồm đậu nành, ngô, thịt bò, thịt lợn, sữa, ngũ cốc và thức ăn cho vật nuôi cũng đạt mức kỷ lục.

Đặc biệt, Trung Quốc vẫn là điểm đến hàng đầu cho xuất khẩu nông sản của Hoa Kỳ, với trị giá đạt kỷ lục 33 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2020, trong khi Mexico vượt Canada để đứng vị trí số hai với mức kỷ lục 25,5 tỷ USD, tăng 39% so với năm 2020.

Tuy nhiên, khi người tiêu dùng trên toàn Hoa Kỳ đang quay trở lại lối sống ‘trước đại dịch’, nông dân Mỹ đang điều hướng lại các đầu ra của mình. Họ đồng thời cũng phải đối mặt với những khó khăn mới từ chuỗi cung ứng, trong đó có sự gián đoạn tại Trung Quốc- thị trường tiêu thụ nông sản lớn nhất của Hoa Kỳ. 

Mặt khác, bước sang năm 2022, thị trường quốc tế và chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu lại tiếp tục đối mặt với những thách thức mới.  

Các câu hỏi đặt ra là: Đại dịch COVID-19 có giúp các bên liên quan rút ra được những bài học gì về ứng phó với khủng hoảng để đảm bảo thông suốt chuỗi cung ứng nông sản của Hoa Kỳ hay không? Hệ thống thực phẩm toàn cầu là một sự cân bằng tinh vi trong việc quản lý cung và cầu, cần có thời gian để sửa chữa một khi bị gián đoạn. 

Những câu hỏi trên đang trở thành vấn đề nóng tại nhiều diễn đàn giữa các chủ hàng và các doanh nghiệp logistics Hoa Kỳ. Nhiều hiệp hội ngành hàng và đại diện người sản xuất nông nghiệp đã kiến nghị Chính phủ Hoa Kỳ tăng cường các biện pháp để đảm bảo lợi ích cho họ trong bối cảnh chuỗi cung ứng liên tục biến động. 

Mặc dù nhiều nhà máy đóng cửa trong nửa đầu năm 2020 chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng thật không may, những phân nhánh dài hơn mới chỉ bắt đầu nổi lên. Có một số sự thiếu hụt nguồn cung mà nông dân Hoa Kỳ đang phải đối mặt cho đến nay vào năm 2021, bao gồm:

Tình trạng thiếu nhựa do đóng cửa nhà máy hóa chất đang tạo ra tình trạng tồn đọng trong ngành sản xuất nhựa. Việc tồn đọng này hạn chế người nông dân tiếp cận với các nguồn cung cấp nông sản bằng nhựa thiết yếu, bao gồm dây xe đóng kiện, màng bọc thực phẩm, túi ủ chua, thiết bị thoát nước, v.v. Việc không được tiếp cận đầy đủ với những nguyên liệu này là điều đặc biệt quan tâm đối với những người chăn nuôi bò sữa dựa vào bao bì nhựa để sản xuất sữa.

Sự thiếu hụt vi mạch khiến những người nông dân phải chờ đợi lâu hơn để nâng cấp máy móc thiết bị nông nghiệp của họ. Sau một năm cao lịch sử đối với thu nhập ròng từ trang trại, Deere & Company báo cáo rằng họ kỳ vọng doanh số bán thiết bị nông nghiệp toàn cầu sẽ tăng 10 đến 15% vào năm 2021. Nhu cầu thiết bị gia tăng kết hợp với tình trạng thiếu bộ phận sản xuất đang tạo ra khó khăn cho người nông dân trong việc tiếp cận các bộ phận thiết bị cần thiết và tiến hành bảo trì theo mùa.

Tình trạng thiếu pallet đã ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp năm nay ngay trước mùa thu hoạch nho và lợi nhuận của nông dân giảm do chi phí đóng gói và vận chuyển cao. Giá cho các pallet vận chuyển được báo cáo năm 2021 đã tăng gấp đôi so với năm 2020, lên 15 USD/pallet.

Tình trạng thiếu lao động trong nông trại là một thách thức thường xuyên đối với nông dân Mỹ, vốn bị cộng thêm bởi việc đóng cửa biên giới vào năm ngoái. Nhưng ngoài việc thuê giúp việc tại trang trại, thương mại nông sản của Hoa Kỳ đang đối mặt với việc thiếu nhân viên lái xe tải được thuê, lao động kho hàng và các nhân viên logistics khác - dẫn đến tắc nghẽn chuỗi cung ứng trong lĩnh vực thương mại nông sản của Hoa Kỳ.

Trong khi nông dân Mỹ đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung và lao động ở thị trường trong nước, các cảng thương mại trên khắp thế giới cũng đang phải “vật lộn” để giảm thiểu tắc nghẽn và khắc phục tình trạng chậm trễ trong các chuyến hàng ra nước ngoài. Những nút thắt này đã làm tăng chi phí vận chuyển trong 2 năm qua. Theo Ủy ban Hàng hải Liên bang Hoa Kỳ, sự thay đổi đột ngột về nhu cầu và những tồn đọng của chuỗi cung ứng sẽ chưa thể giảm trong ngắn hạn. 

Một cuộc điều tra của CNBC cho thấy, các hãng vận tải đã từ chối các container xuất khẩu nông sản của Mỹ trị giá hàng trăm triệu đô la Mỹ trong suốt tháng 10 và tháng 11 năm 2021, thay vào đó gửi các container rỗng đến Trung Quốc để chất đầy hàng xuất khẩu của Trung Quốc có lợi hơn.

Ủy ban Hàng hải Liên bang Mỹ đã nhận được kiến nghị từ các nhà xuất khẩu nông sản của Hoa Kỳ cảnh báo rằng sự chậm trễ trong chuỗi cung ứng không chỉ làm giảm lợi nhuận mà còn ảnh hưởng đến cả uy tín của ngành.

Ủy ban Hàng hải Liên bang Mỹ cũng đã mở một cuộc điều tra và đang xem xét dữ liệu thương mại tại các cảng quan trọng ở California, New York và New Jersey để xem liệu các hãng vận tải từ chối tải hàng hóa xuất khẩu của Hoa Kỳ có vi phạm Đạo luật Vận chuyển của nước này hay không. Cụ thể, sẽ xác định xem liệu các hãng vận chuyển “từ chối giao dịch hoặc thương lượng một cách bất hợp pháp”, “tẩy chay hoặc thực hiện bất kỳ hành động phối hợp nào khác dẫn đến việc từ chối giao dịch một cách vô lý” hoặc “thực hiện hành vi hạn chế việc sử dụng các dịch vụ đa phương thức một cách bất hợp lý” hay không.

Theo các chủ hàng, việc tiếp cận container cho xuất khẩu nông nghiệp của Mỹ thường gặp khó khăn khi mùa cao điểm. Mặc dù nông sản được xuất khẩu quanh năm nhưng theo tính  mùa vụ thì các tháng từ tháng 11 đến tháng 3 là rất quan trọng vì là tháng liền sau các vụ thu hoạch chính. Thông thường thì dựa trên các đơn đặt hàng đã hoàn thành trong thời gian cao điểm, các nhà sản xuất nông nghiệp sẽ xây dựng kế hoạch rõ ràng hơn cho vụ thu hoạch sắp tới. Trong những tháng mùa đông, nông dân và nhà sản xuất gặp gỡ với các ngân hàng để đảm bảo vốn cho chu kỳ tiếp theo. Nhưng những biến động trong chuỗi cung ứng gần đây khiến họ không thể sớm xây dựng kế hoạch. Tắc nghẽn, chậm trễ, bỏ cảng, chi phí gia tăng khiến các yếu tố thị trường trở nên phức tạp hơn. Bài học lớn nhất mà ngành nông nghiệp rút ra trong xung đột thương mại giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc là bất kỳ hợp đồng nào cũng có thể được hoãn lại sang một mùa vụ khác hoặc bị hủy bỏ hoàn toàn.

Theo phân tích dữ liệu tổng hợp từ Cục điều tra dân số và các cảng Los Angeles, Long Beach, California, New York và New Jersey, vào giữa tháng 10/2021, các hãng vận tải đã thông báo cho các nhà xuất khẩu nông sản rằng họ sẽ ưu tiên các container xuất khẩu rỗng hơn là hàng xuất khẩu nông sản. Họ cũng cho biết họ sẽ tăng giá đối với hàng nông sản xuất khẩu của Mỹ nếu hàng hóa được vận chuyển.

Theo dữ liệu thương mại cảng, tổng thâm hụt container xuất khẩu cho các cảng Long Beach và Los Angeles là 136.392 TEU. Ước tính có khoảng 41.546 TEU đã bị từ chối ra khỏi Cảng New York và New Jersey. Tổng giá trị thương mại xuất khẩu bị mất từ các cảng này là 632 triệu USD.

Để tính toán giá trị thương mại có thể bị mất do từ chối xuất khẩu nông sản, CNBC đã sử dụng giá xuất khẩu nông sản đóng container của Cảng Los Angeles đối với đậu nành / hạt có dầu / ngũ cốc, có thể được tìm thấy trên trang web Thương mại Trực tuyến Hoa Kỳ, theo đó giá là 3.552 USD/TEU. Con số này được tính toán bằng cách lấy chênh lệch giữa container rỗng thực tế vào năm 2020 so với tỷ trọng container rỗng năm 2019. 

John Martin, quản lý của công ty tư vấn kinh tế và vận tải Martin Associates, người đã xác minh phát hiện của CNBC, cho biết: “Những TEU ước tính này là container rỗng đáng lẽ phải được lấp đầy vào năm 2020. “Công thức này cho thấy tỷ lệ tăng của các container rỗng trên tổng số container được đưa ra khỏi Hoa Kỳ. Dữ liệu này đặc biệt gợi ý lập luận của Los Angeles, Long Beach rằng các container rỗng đang được chuyển đi càng nhanh càng tốt, khiến hàng hóa xuất khẩu của Hoa Kỳ không kịp đóng hàng".

Mạng lưới logistics và tình trạng thiếu hụt nguồn cung đã tạo ra một mối quan tâm nghiêm trọng đối với người nông dân Mỹ là giá đầu vào cao hơn. Với dự báo thu nhập ròng từ xuất khẩu nông sản năm 2021 vẫn cao hơn mức năm 2019, tỷ suất lợi nhuận mà người sản xuất xứng đáng được hưởng có thể giảm xuống trong thực tế do chi phí vật tư, đóng gói và vận chuyển tiếp tục tăng. Chẳng hạn, nhu cầu về nitơ và các loại phân bón khác cao dẫn đến giá cả tăng cao đối với nông dân - đặc biệt là đối với những người nông dân trồng ngũ cốc đang cố gắng phát huy hết tiềm năng sản xuất trong khi giá hàng hóa cây trồng đang tăng mạnh.

Các tập đoàn nông nghiệp quốc gia và nhà nước đang tìm kiếm sự hỗ trợ của chính phủ để hỗ trợ tạo điều kiện giải quyết các thách thức xuất khẩu đang diễn ra. Bảy tổ chức gần đây đã gửi một đơn kiến nghị trình bày chi tiết nhu cầu hiểu biết và giao tiếp tốt hơn giữa các nhà xuất khẩu nông sản và các hãng vận tải biển. Đơn kiến nghị đã được gửi tới Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ và Hội đồng Kinh tế Quốc gia. Một bản sao của bức thư cũng đã được gửi đến nhiều cơ quan tiểu bang và các nhà lập pháp California. Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Almond Alliance, Aubrey Bettencourt cho biết đơn kiến nghị nhấn mạnh những thách thức trong chuỗi cung ứng đang làm tổn thương các nhà sản xuất như thế nào và những nội dung cần trong tương lai.

Cùng với Liên minh hạt hạnh nhân California (Almond Alliance of California), các bên khác trong đơn kiến nghị bao gồm Cơ quan quản lý Trang trại California, Hiệp hội Người trồng trọt miền Tây, Liên đoàn các nhà sản xuất sữa quốc gia, Hội đồng xuất khẩu sữa Hoa Kỳ, Dairy Western United và Liên minh chế biến quả óc chó California. Các tổ chức này công nhận những nỗ lực đã được thực hiện để giải quyết các thách thức về xuất khẩu; tuy nhiên cần phải có những hành động tiếp theo để giải quyết thỏa đáng những thiệt hại về xuất khẩu mà ngành nông nghiệp đang phải đối mặt. Đó là lý do tại sao họ yêu cầu chính phủ liên bang triệu tập một cuộc họp với các hãng vận tải biển và nhà đàm phán hành động.

Hội đồng xuất khẩu sữa Hoa Kỳ (USDEC) và Liên đoàn các nhà sản xuất sữa quốc gia (NMPF) đã gửi thư tới chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đề xuất các bước cụ thể nhằm cứu trợ và hỗ trợ những người chăn nuôi và xuất khẩu sữa đang gặp phải những hạn chế trong chuỗi cung ứng.

Bức thư gửi Bộ trưởng Nông nghiệp Tom Vilsack và Bộ trưởng Giao thông vận tải Pete Buttigieg kêu gọi sự hợp tác liên ngành để nâng cao năng lực tại các cảng, khuyến khích các hãng vận tải hàng hóa xuất khẩu và cải thiện tính minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Khuyến nghị chính kêu gọi Dịch vụ Tiếp thị Nông nghiệp (AMS) của Bộ nông nghiệp Mỹ (USDA) khởi động lại Báo cáo về mức độ sẵn có của container vận chuyển đường biển (OSCAR). 

Krysta Harden, chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của USDEC cho biết: “Những thách thức về chuỗi cung ứng đã khiến các nhà xuất khẩu sữa của Mỹ tiêu tốn hơn 1,5 tỷ USD chỉ trong năm 2021. Chúng tôi cảm ơn các Thư ký Vilsack và Buttigieg vì họ đã ủng hộ các nhà xuất khẩu nông sản của Mỹ trước những khó khăn đáng kể của chuỗi cung ứng. Chúng tôi vô cùng biết ơn những nỗ lực không ngừng và các giải pháp sáng tạo của chính quyền, đặc biệt là việc phát triển các địa điểm cho các nhà xuất khẩu nông sản để tìm nguồn cung cấp rỗng". “Các khuyến nghị bổ sung được đệ trình sẽ cung cấp cho các nhà xuất khẩu nông sản cái nhìn sâu sắc cần thiết về tình trạng sẵn có của container và cung cấp các cách thức khuyến khích các nhà vận chuyển tải các lô hàng xuất đi đến các thị trường sữa quan trọng trên thế giới.”

Jim Mulhern, chủ tịch và giám đốc điều hành của NMPF cũng nhấn mạnh: “Các container vận chuyển sữa xuất khẩu của Hoa Kỳ tiếp tục thiếu hụt tại các cảng ven biển và thậm chí còn khan hiếm hơn tại các địa điểm nội địa. Các liên kết thiết yếu này trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhẽ ra phải có sẵn cho các nhà xuất khẩu sữa của Mỹ trên khắp đất nước để vận chuyển sản phẩm của họ đến người mua ở nước ngoài. Chúng tôi cảm ơn USDA và DOT vì họ đã tập trung mạnh mẽ vào vấn đề này. Khi tắc nghẽn tiếp tục xảy ra, thì các công cụ cũng phải được triển khai để giải quyết những thách thức này. Bức thư hôm nay nêu bật các bước bổ sung cần thiết để đảm bảo nông dân chăn nuôi bò sữa của Mỹ không bị mất thị phần quốc tế trong dài hạn do những thách thức liên tục trong chuỗi cung ứng này ”.

Các tổ chức chủ hàng cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để hỗ trợ chuỗi cung ứng, bao gồm:

• Khởi động lại chương trình xây dựng báo cáo về tính sẵn có của container cho hàng xuất khẩu (gọi tắt là USDA AMS ’OSCAR), nhằm cung cấp thông tin chi tiết về sự sẵn có của các container vận chuyển đường biển tại các địa điểm trên khắp Hoa Kỳ.

• Thiết lập các bến cảng trong đất liền, tương tự như ở Oakland và Seattle, ở Minneapolis, Chicago, Detroit, Salt Lake City và Kansas City. Điều này sẽ cho phép tiếp cận nhiều container và cải thiện khả năng đảm bảo chỗ ở của tàu với thời gian trả hàng ngắn ngày sớm nhất tại các địa điểm đó.

• Phát triển các "làn đường nhanh" để khuyến khích dòng chảy nông sản xuất khẩu vào và đi từ các cảng, bao gồm các làn đường vận tải đường bộ tại các bến cảng dành riêng cho việc vận chuyển nhanh chóng các mặt hàng nông nghiệp dễ hư hỏng đến các cảng.

• Khuyến khích các hãng vận tải biển xếp nhiều container xuất khẩu hơn, thay vì các container rỗng, thông qua lối vào bến ưu tiên.

• Thiết lập các cơ chế và công cụ theo dõi thời gian thực các container như một phần của sáng kiến Tối ưu hóa hoạt động Logistics trong lưu thông hàng nông sản.

• Các dự án thí điểm với các nhà vận chuyển để lưu thông container theo kiểu ‘kép’, tức là các container đưa hàng nhập khẩu đến địa điểm trong đất liền có thể được cung cấp trực tiếp cho người gửi hàng tập trung vào xuất khẩu, thay vì được đưa trở lại cảng. Điều này có thể được hỗ trợ thông qua các nguồn của Tổng công ty Tín dụng hàng hóa của USDA.

Nguồn "Báo cáo tình hình thị trường logistics Hoa Kỳ số tháng 5/2022"
Nguồn VITIC